Henry James „Złota czara" *****

Dopiero teraz, po stu siedmiu latach, do polskich księgarń trafiła „Złota czara" pisarza kluczowego dla dziewiętnastowiecznego realizmu.

Powieść autora tak wybitnych dzieł, jak m.in. „W kleszczach lęku", „Daisy Miller", „Portret damy", „Dom na Placu Waszyngtona" czy „Miłość i śmierć w Wenecji" mieści się w grupie innych wspaniałych, amerykańskich opowieści na temat małżeńskiej zdrady, takich jak „Szkarłatna litera" i „Wielki Gatsby". „Złota czara" była u nas dotąd znana tylko z adaptacji Jamesa Ivory'ego z 2000 roku, amerykańskiego reżysera, który podobnie jak James, z wyboru został Anglikiem.

Bohaterami książki jest para bogatych arystokratów, rodaków pisarza, eksplorujących – to częsty wątek w jego twórczości – europejski kontynent. Adam Verver i jego córka Maggie mieszkają w Londynie i zajmują się kolekcjonowaniem sztuki. Obydwoje znajdują sobie współmałżonków. Maggie poślubia zubożałego włoskiego księcia Amerigo a jej ojciec – jej niezamożną przyjaciółkę Charlotte. Żadne z nich nie ma pojęcia o wspólnej przeszłości swoich ukochanych ani o tym, co tych dwoje łączy i teraz za ich plecami. To wychodzi na jaw powoli i w całym bogactwie psychologicznych niuansów.

James opowiedział historię w dwóch księgach. Pierwsza skupia się na księciu, druga na Maggie. To ona przechodzi w powieści największą metamorfozę. Z naiwnej i niedojrzałej, skupionej na swojej relacji z ojcem młodej kobiety staje się zdecydowaną ocalić małżeństwo, konsekwentną dyplomatką.

W „Złotej czarze" nie dowiadujemy się o zdradzie niczego wprost. Autor nie ułatwia czytelnikowi dotarcia do prawdy. To wymagająca lektura i trzeba poświęcić jej sporo czasu, by delektować się mistrzostwem formy i charakterystyką postaci. Równie wymagający czytelnik z pewnością go nie pożałuje.

Henry James, „Złota czara", wyd. Prószyński i S-ka, premiera: kwiecień 2011